Bireysel Emeklilik Sistemi nedir?
Bireysel Emeklilik Sistemi, kişilerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde, yaşam standartlarını koruyabilecekleri bir gelir elde etmelerini sağlayan özel bir emeklilik sistemidir. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir sağlayabilmektedir.
Sistem ne zaman başladı?
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 28 Mart 2001 tarihinde kabul edilmiş, 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun, yayımı tarihinden 6 ay sonra 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 27 Ekim 2003 tarihinde ilk emeklilik planlarının tasdiki ile emeklilik şirketleri faaliyete başlamıştır.
Bireysel emeklilik sisteminin amacı nedir?
Bireysel emeklilik sisteminin amaçları özetle şu şekilde sıralanabilir:
Bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltmek,
Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmak,
İstihdamı artırmak,
Ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak
Bireysel emeklilik sistemine katılım zorunlu mu?
Hayır. Sistem gönüllü katılım esasına dayalı bir sistemdir.
Sisteme katılabilmek için Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olmak ya da çalışıyor olmak gerekli mi?
Fiil ehliyetine sahip herkes Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olsa da, olmasa da sisteme dahil olabilir.
Bireysel Emeklilik Sistemi, Sosyal Güvenlik Kurumundaki gibi sağlık vb. hizmetler de sunuyor mu?
Bireysel Emeklilik Sistemi; katkı paylarının/ tasarrufların toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da maaş ödenmesi esasına dayanmaktadır. Bu sistem, Sosyal Güvenlik Kurumunda mevcut olan sağlık hizmetleri veya diğer hizmetleri sunmamaktadır.
Bireysel Emeklilik Sistemine katıldıktan sonra sosyal güvenlik sistemindeki haklarım geçerliliğini kaybeder mi?
Hayır. Sosyal güvenlik kurumundan kaynaklanan haklar devam edecektir. Bu arada bireysel emeklilik sistemine katkı payı ödeyerek ikinci bir emeklilik geliri elde etmek mümkündür.
Bireysel emeklilik sistemine girdiğimde halen prim ödediğim Sosyal Güvenlik Kurumundan çıkmalı mıyım?
Bireysel emeklilik sistemine giren katılımcının Sosyal Güvenlik Kurumundan çıkması söz konusu değildir. Bireysel emeklilik sistemi, zorunlu sosyal güvenlik sisteminin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır.
Sosyal Güvenlik Kurumundaki emeklilik haklarımı bireysel emeklilik hesabıma aktarabilir miyim?
Katılımcıların bireysel emeklilik sisteminde geçirdikleri süreyle, sosyal güvenlik sisteminde geçirdiği sürenin ilişkisi bulunmamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumundaki emeklilik hakları, bireysel emeklilik hesabına aktarılamaz.
Bireysel emeklilik sistemi güvenli midir?
Şirketlerin emeklilik faaliyetleri Hazine Müsteşarlığı’nın, şirketin fonlarına, portföy yöneticilerine ve saklayıcılara ilişkin hesap ve işlemleri Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) denetimine tabidir. Şirketin yılsonu mali tabloları bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenirken fonların hesap ve işlemleri ayrıca yılda en az bir defa bağımsız dış denetime tabidir.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin güvenli ve etkin biçimde işletilmesini sağlamak, katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak amacıyla emeklilik şirketlerinin faaliyetleri Hazine Müsteşarlığı’nın günlük gözetim ve denetimine tabidir. Hazine Müsteşarlığı bu görevin yürütülmesini teminen Emeklilik Gözetim Merkezini görevlendirmiştir.
Birikimlerim güvencede mi? Emeklilik şirketi finansal sıkıntıya düşerse ne olur?
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde ödenen katkı paylarıyla alınan emeklilik yatırım fonu varlıkları Takasbank’ta saklanmaktadır. Emeklilik şirketi varlıkları ile emeklilik yatırım fonu varlıkları ayrıdır. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 17. maddesi uyarınca “Fon malvarlığı rehnedilemez, portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczettirilemez ve iflas masasına dahil edilemez.”
Bireysel Emeklilik Sisteminde vefat teminatı var mıdır?
Hayır, Bireysel Emeklilik Sisteminde vefat teminatı bulunmamaktadır. Ancak katılımcının sözleşme süresi içinde vefat etmesi durumunda, birikimleri ve devlet katkısı ve getirilerinin tümü, varsa emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehdarlara ya da kanuni varislerine ödenir.
Kısa vadeli birikim yapmak istiyorum, emeklilik sistemine girmem avantajlı olur mu?
Bireysel Emeklilik Sistemi, uzun vadeli bir yatırım ve tasarruf sistemidir. 29 Ağustos 2012 tarihinden itibaren stopaj kesintisi getiri üzerinden yapılsa da, sistemden erken ayrılma durumunda, emeklilik hakkı kazanarak ayrılma durumuyla karşılaştırıldığında daha yüksek oranda stopaj kesintisi uygulanmaktadır. Bununla birlikte, devlet katkı sistemi dahilinde, katılımcıların hesaplarına aktarılacak devlet katkısı ve getirisinin tamamına hak kazanmak, vefat ve maluliyet durumları dışında ancak emeklilik hakkı kazanmakla mümkün olabilecektir.
Ayrıca sözleşme kapsamında öngörülmüşse, 10 yıldan önce sistemden ayrılma durumunda katılımcının birikimlerinden giriş aidatının ertelenmiş bölümü indirilebilecektir.
Bireysel Emeklilik Sisteminde ne gibi risklerle karşı karşıya kalabilirim?
Bireysel Emeklilik Sistemine yatırılan katkı payları katılımcıların tercih ettiği emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmektedir. Bu fonlar türlerine göre; hisse senedi, devlet tahvili, kıymetli madenler vb. içermektedir. Tercih edilen fonların içerdikleri varlıkların kazanç ya da kayıpları katılımcıların birikimlerini belirlemektedir. Örneğin, hisse senedi ağırlıklı bir emeklilik fonuna yatırım yapılması ve borsanın değer kaybetmesi durumunda, katılımcıların fonları da portföylerinde yer alan hisse senetlerine bağlı olarak değer kaybedebilir. Bu da katılımcıların birikimlerine yansır. Ancak alınacak riski belirlemek her zaman katılımcıların elindedir. Katılımcılar güvenli yatırım için daha az getiriye razı olup daha az risk içeren fonlara ağırlık verebilir veya daha fazla risk alarak daha fazla getiri sağlama ihtimali olan fonları seçebilir. Ayrıca katılımcılar fon dağılımı değişikliği hakkını kullanarak birikimlerinin dahil olduğu fonları değiştirebilirler.
Bireysel Emeklilik Sistemine Girmek İçin 10 Neden
Mevcut hayat standartlarınızı sadece Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacağınız emekli maaşı ile devam ettirmeniz mümkün mü?
Bireysel emeklilik sistemi, emeklilik döneminizde size ek bir gelir sağlayarak refah seviyenizi arttırmak amacıyla sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak oluşturuldu.
Medeni hakları kullanma ehliyetini haiz herkes bireysel emeklilik sistemine katılabilir.
Sistemde en az 10 yıl kalıp (10 yıl süreyle katkı payı ödeyerek) ve 56 yaşını tamamlayarak emekliliğe hak kazanabilirsiniz.
Emekliliğe hak kazandığınızda üç farklı emeklilik seçeneğine sahip olursunuz. Birikimlerinizi toplu olarak alabileceğiniz gibi, tercihleriniz doğrultusunda bir geri ödeme planı dahilinde programlı olarak ya da yıllık gelir sigortası ürünü satın alarak emeklilik maaşı alabilirsiniz.
Sistemin tüm unsurları denetim altındadır. Şirketinizin faaliyetleri Hazine Müsteşarlığı, fonların ve portföy yöneticilerinin faaliyetleri ise Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenir. Şirketinizin bağımsız dış denetim yaptırması zorunlu olduğu gibi, fonların hesap ve işlemleri ayrıca bağımsız dış denetime tabidir.
Şirketlerin günlük faaliyetleri ise Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından elektronik ortamda izlenir.
Şirketinizin internet sitesinde sizin adınıza oluşturulan ve şifre ile girilebilen güvenli sayfadan bireysel emeklilik hesabınıza ait günlük bilgilere erişebilirsiniz. Ayrıca bireysel emeklilik hesaplarınız Takas bank nezdinde tutulduğundan, bu hesaplardan da günlük olarak fon paylarınızı izleyebilirsiniz.
Ödediğiniz katkı paylarınızı; brüt asgari ücretin yıllık tutarını ve ücretli iseniz brüt ücretinizin, değilseniz beyan ettiğiniz gelirin %10’unu aşmamak kaydı ile vergi matrahınızdan indirebilirsiniz.
Böylece, ödediğiniz katkı payının bulunduğunuz vergi dilimine göre değişecek bir bölümünün ücretinize/gelirinize yansımış olduğunu ve aslında cebinizden çıkan tutarın ödediğiniz katkı payından daha az olduğunu görürsünüz. Emeklilik yatırım fonlarının getirileri stopaj kesintisinden muaf olduğu için yatırım aşamasında ayrıca avantajınız olur.
Bireysel emeklilik aracınız tarafından size sunulması ve doldurmanız zorunlu olan risk getiri profili formu yatırımlarda risk alabilme derecenizi tespit etmenize yardımcı olur. Emeklilik planınız çerçevesinde, yatırım yapmak istediğiniz fonu alma, istediğiniz risk derecesine göre seçme ve yılda 6 defa değiştirme hakkınız var.
Birikimleriniz emeklilik yatırım fonlarında profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetilir.
Bireysel emeklilik sisteminin tanıtım, pazarlama ve satışı, mesleki yeterlilikleri ölçülmüş, sınavda başarılı olmuş bireysel emeklilik aracıları tarafından yapılır.
Mali durumunuzda beklenmedik gelişmeler olduğu dönemlerde katkı payı ödemeye ara verebilirsiniz.
Eğer işverenseniz; çalışanlarınız adına ödediğiniz katkı paylarını, ücretle ilişkilendirmeksizin ticari kazancınızın tespitinde gider olarak indirebilirsiniz. Çalışanlarınız için ödediğiniz katkı payları ve getirilerinden oluşan birikimler için 5 yılı aşmamak kaydı ile hak kazanma süresi tespit edebilirsiniz. Bu şekilde çalışanlarınız için motivasyon, firmanız için çalışan sadakati sağlamış olursunuz.
Mevcut şirketinizdeki emeklilik sözleşmenizin yürürlük tarihinden itibaren 1 yıl sonra başka bir emeklilik şirketine geçme, farklı şirketlerdeki hesaplarınızı birleştirme hakkınız var. Aynı şirkette bulunan hesaplarınızı ise istediğiniz herhangi bir anda birleştirebilirsiniz.